معاونت آموزشی

هوالشافی

در طب سنتی ایران توصیه های نسبتاً کاملی راجع به چگونگی حفظ سلامتی و پیشگیری از بیماری ها عنوان شده است که در مقاله حاضر برخی از این توصیه ها، جهت حفظ سلامتی در فصل تابستان به شرح ذیل ارائه می گردد:
• مزاج این فصل گرم و خشک است مثل مزاج صفرا، و بایستی از غذاهای گرم و خشک، تند، شور و شیرین پرهیز شود.
• در فصل تابستان قوه هاضمه غذا ضعیف می شود و بایستی از غذاهای سنگین و دیر هضم به ویژه غذاهای چرب پرهیز کنیم.
• در این فصل بایستی مصرف غذاها را کاهش دهیم و از پرخوری پرهیز کنیم.
• بهترین غذا در این فصل مصرف غذاهای زود هضم است مانند ماهی تازه، گوشت مرغ، گوشت بزغاله (همراه آب انار ترش، آب غوره، آب لیمو، سماق)، ماست و اسفناج، ماست و خرفه، آبدوغ خیار (همراه کمی نان گندم)، خورش کدو، خورش آلو اسفناج، سوپ جو و آش جو می باشد.
• تناول میوه های تازه و دارای رطوبت زیاد مانند آلو، آلوچه، آلبالو، گیلاس، توت، سیب، انگور، به، انار، خیار، هندوانه توصیه می شود.
• آشامیدن شربت ریباس، انار، سکنجبین، نارنج، به، لیمو، عناب مفید است.
• از سبزی‌هایی مانند کاهو، خرفه، اسفناج، کدو، گشنیز استفاده شود.
• جهت پیشگیری از تشنگی، از سبزیجات، به ویژه کاهو و میوه جات، به ویژه آلو، خیار و سیب درختی استفاده کنید. هم چنین مصرف خاکشیر به میزان 2 قاشق غذاخوری به همراه یک لیوان آب، در کاهش تشنگی مؤثر است.مصرف دوغ و ماء الشعیر طبّی نیز تا حد زیادی تشنگی را کاهش می دهد. طرز تهیه ماءالشعیر طبّی: حدود 100 گرم جو پوست¬کنده، به¬همراه یک لیتر آب، پخته شود تا جو کاملاً نرم گردد، سپس آب به¬دست آمده را صاف کرده و بعد از سرد شدن، آن را به-عنوان ماءالشعیرطبّی استفاده کنید (بهتر است از ماءالشعیر تازه استفاده کرده و از نگهداری آن به مدت طولانی پرهیز کنید).
• مصرف ماست به همراه گل سرخ یا تخم خرفه یا پودر سبوس گندم، مفید است. استفاده از شیر گاو، پنیر تازه، دوغ نیز توصیه می شود.
• از توصیه های بسیار مفید دیگر، استفاده از بوهای خوش (که طبیعت سرد دارد) از جمله بوی گل سرخ، گلاب، بوی سیب و به می باشد.
• در فصل تابستان حدود 7-6 ساعت استراحت نمائید (خواب شب بسیار بهتر از خواب روز است). از بی¬خوابی و کم¬خوابی پرهیز کنید (خواب کمتر از 6 ساعت نباشد) و در صورت داشتن مشکل کم‌خوابی، مصرف ماست، دوغ و کاهو را بیشتر کنید.
• پیاده¬روی آرام در هوای خنک، صبح زود یا شامگاه توصیه می¬شود. از ورزش¬های سنگین همراه با خستگی، ضعف و تعریق زیاد پرهیز نمائید. هم چنین از ورزش کردن در حالت گرسنگی و با معده خالی پرهیز کنید.
• در این فصل از ایجاد یبوست و خشکی¬مزاج گوارش جلوگیری شود. در صورت وجود یبوست، می-توانید از توصیه های خوراکی ضد یبوست استفاده کنید، مانند:
- مصرف سوپ جو (به همراه آلو یا تمرهندی، اسفناج)، خورش کدو، خورش آلو اسفناج (در صورت تمایل، موقع صرف این غذاها می¬توانید کمی روغن بادام شیرین اضافه کنید).
- تخم اسفرزه (پسیلیوم) به میزان 2-1 قاشق چایخوری، به همراه یک لیوان آب ولرم، خیسانیده شده و میل گردد.
- پودر سبوس گندم به میزان یک قاشق غذاخوری در یک فنجان آب جوش، به مدت 10-5 دقیقه بماند و سپس میل شود.
• در فصل تابستان از استحمام داغ استفاده نشود و از استعمال آب گرم پرهیز کنیم.
 
مجید اصغری
متخصص طب سنتی ایرانی، استادیار
مرکز تحقیقات طب سنتی، دانشکده طب سنتی، قم

منابع:
1. گیلانی، محمد کاظم. حفظ الصحه ناصری. تحقیق، تصحیح: رسول چوپانی. چاپ اول، انتشارات المعی، تهران، 1388.
2. ناصری، محسن؛ رضائی زاده، حسین؛ چوپانی، رسول؛ انوشیروانی، مجید. مروری برکلیات طب سنّتی ایران. چاپ دوم، مؤسسه نشرشهر، تهران، 1388.
3. عقیلی خراسانی شیرازی، محمدحسین. خلاصه الحکمه. تحقیق، تصحیح، ویرایش: ناظم، اسماعیل. چاپ اول، انتشارات اسماعیلیان، قم، 1385.