تغذیه صحیح در روزه داری در مکتب طب سنتی ایرانی

بسمه تعالی

درباره تغذیه صحیح در روزه داری، همواره نکته های ارزنده ای توسط متخصصین محترم تغذیه ارائه شده است؛ آن چه در این نوشتار مختصر بیان می شود شامل نکته هایی در روزه داری بر اساس مبانی تغذیه در طب سنتی ایرانی است که نه تنها به کاهش گرسنگی و تشنگی بلکه به حفظ سلامتی و پیشگیری از بیماری نیز کمک مینماید.
نکاتی که در وعده سحر باید در نظر گرفته شوند:
1. وعده سحر حتما باید استفاده شود. گرچه ممکن است فرد احساس کند توانایی روزه داری بدون سحری را دارد اما تکرار این کار به خصوص در افرادی که بدن های گرم و خشک دارند، سبب افزایش صفرا در بدن شده و به دنبال آن اولاً فرد مستعد ابتلاء به بیماری های صفراوی می شود و ثانیا بعد از آن تحمل گرسنگی و تشنگی برایش بسیار سخت میشود.
2. پرهیز از غذاهای سرخ کردنی، تند و پر ادویه و شوری جات که سبب افزایش تشنگی در طول روز میشوند.
3. استفاده از سبزیجات که از طرفی به کاهش تشنگی کمک کرده و از طرف دیگر مانع از ایجاد یبوست میشود.
4. استفاده از نان سبوس دار و یا پودر سبوس گندم حدود یک قاشق غذاخوری در غذای هر فرد.
5. پرهیز از مصرف زیاد مواد شیرین مانند قند، شکر، زولبیا و بامیه. استفاده از خرما در حد یک تا دو عدد کمک کننده است.
6. پرهیز از مصرف بیش از حد آب و مایعات که ضمن این که در ساعات اولیه دفع شده و مانع از ایجاد تشنگی نمیشوند، سبب ایجاد اختلال در هضم شده و منجر به ایجاد بیماریهای مختلف میگردند.
7. پرهیز از مصرف غذاهای حجیم و پرچرب.
8. بهتر است میوه در وعده سحر استفاده نشود زیرا قانون کلی این است که مصرف میوه باید حداقل دو ساعت با غذا فاصله داشته باشد. مصرف میوه بلافاصله روی غذا سبب اختلال در هضم می¬شود.
9. پرهیز از خواب بلافاصله بعد از غذا که سبب اختلال هضم میشود. بسته به سبک یا سنگین بودن غذای مصرفی خواب باید از نیم ساعت تا دو ساعت بعد از غذا انجام شود. بعد از افطار هم باید این مورد رعایت شود.
نکاتی که در وعده افطار باید در نظر گرفته شوند:
1. پرهیز از آب سرد و سایر نوشیدنیهای سرد به خصوص نوشابه های گازدار اول افطار.
2. باز کردن روزه با آب جوش (با دمای ملایم) و یا چای کمرنگ همراه خرما یا عسل یا کشمش.
- در صورت تمایل به استفاده از شیر، توصیه میشود ابتدا یک استکان آب جوش استفاده شود و سپس شیر میل شود. بعد از مصرف شیر نیز باید از مصرف غذا پرهیز شود و به نان و پنیر و گردو و یا نان و پنیر و سبزی اکتفا شود.
- بهتر است شیر بعد از افطار زمانی که غذای قبلی کاملا از معده تخلیه شده است (حدود دو ساعت بعد) استفاده شود.
3. استفاده از غذاهای سبک و کم حجم و پرهیز از غذاهای حجیم و پرچرب مانند آش رشته، حلیم به خصوص در تابستان.
- در صورت تمایل به استفاده از این غذاها توصیه میشود اولا با فواصل چند روز یک بار استفاده شوند، دوما در مقدار کم استفاده شوند و سوما با ادویه جاتی که هضم آنها را تسهیل می کنند استفاده شوند مانند دارچین همراه حلیم، نعناع همراه آش رشته، دارچین و فلفل همراه کله پاچه.
4. توصیه میشود افطار و شام در یک وعده میل شوند.
5. در صورت احساس حرارت و عطش زیاد، استفاده از غذاهایی که به کاهش حرارت کمک میکنند مانند خورشت آلواسفناج، خورشت کدو، بورانی اسفناج و سوپ جو؛ و یا استفاده از چاشنی هایی که به کاهش حرارت و عطش کمک می کنند در غذا مانند رب انار، زرشک، آبلیمو، آلوبخارا و آبغوره.
6. در صورت احساس حرارت و عطش زیاد، پرهیز از مصرف زیاد غذاهایی که حرارت را افزایش می-دهند مانند گردو، خرما، عسل، شیرینی جات از قبیل زولبیا و بامیه، ادویه¬جات گرم مانند فلفل، زیره، زنجبیل، زعفران، دارچین، سیاهدانه و ....
7. پرهیز از درهم¬خوری و اکتفا به حداکثر دو نوع غذا که ابتدا باید غذای سبکتر و سپس غذای سنگینتر میل شود؛ مثلا ابتدا نان و پنیر همراه گردو یا سبزی و یا ابتدا سوپ و سپس غذای اصلی.
8. استفاده از میوه جهت رفع عطش و جلوگیری از یبوست که حتما باید حداقل دو ساعت با افطار فاصله داشته باشد تا سبب اختلال هضم نشود.
9. توصیه به عدم ترک ورزش در ایام روزه داری که باید حداقل دو ساعت فاصله بین افطار تا ورزش وجود داشته باشد؛ در غیر این صورت عوارض ورزش بسیار بیشتر از فواید آن خواهد بود.
10. مصرف نوشیدنی ها از یک تا دو ساعت بعد از افطار تا نیم الی یک ساعت قبل از خواب، در حد رفع تشنگی و نه بیشتر. که در صورت عطش زیاد و احساس حرارت بهتر است از شربت سکنجبین، خاکشیر، شربت آلبالو و آبلیمو و یا تخم شربتی استفاده شود.
- مصرف مایعات به خصوص در حد زیاد، اول افطار و یا بلافاصله بعد از افطار سبب اختلال هضم و به دنبال آن در درازمدت ایجاد انواع بیماریها میشود. فقط در افرادی که تشنگی زیاد مانع غذا خوردن و سبب افت اشتها میشود، مصرف مایعات در زمانهای ذکر شده، بلامانع است؛ که در این افراد توصیه می شود مایعات فقط در حد باز شدن اشتها قبل از افطار استفاده شوند.