معاونت آموزشی

هوالشافی

مکتب طب سنّتی یک مکتب جامع و کامل میباشد که شامل انواع روشهای بهداشتی و درمانی بوده و دارای سابقه علمی بسیار طولانی از زمان حکمای دوران قبل از میلاد چون بقراط و جالینوس تا حکمای بزرگی چون محمّد بن زکریای رازی، علی بن عباس اهوازی، شیخ الرئیس ابوعلی سینا، سیّد اسماعیل جرجانی، نفیس بن عوض کرمانی، محمّد حسین عقیلی خراسانی و بسیاری از حکمای دیگر میباشد. با یک نگاه اجمالی و واقع بینانه به مبانی طب سنّتی، به راحتی میتوان به جامعیت و کاربردی بودن آن پی برد. 

در طب سنتی ایران توصیه های نسبتاً کاملی راجع به چگونگی حفظ سلامتی و پیشگیری از بیماری ها عنوان شده است که در مقاله حاضر برخی از این توصیه ها، جهت حفظ سلامتی بیماران دیابتی به شرح ذیل ارائه می گردد:
• در وقت افطار و سحر از خوردن قند، شکر، زولبیا و بامیه، انواع شیرینی ها و شربت ها پرهیز کنید.
• به جای مصرف قند و شکر، می توانید از توت خشک، انجیر خشک، مویز استفاده کنید.
• در وقت افطار و سحر غذاهای پرچرب یا سرخ کرده استفاده نکنید و مصرف نمک را نیز کاهش دهید.
• بهترین غذا در افطار و سحر، غذاهای آب پز یا بخارپز می باشد که می توانید از غذاهایی مانند خورش کدو، خورش آلو اسفناج، خورش کرفس، خورش فسنجان، مرغ آب پز، ماهی تازه بخارپز، آبگوشت (با گوشت گوسفند، بدون چربی)، سوپ جو و آش جو استفاده کنید.
• جهت پیشگیری از تشنگی، از سبزیجات، به ویژه کاهو و میوه جات، به ویژه آلو، خیار و سیب درختی استفاده کنید. هم چنین مصرف خاکشیر به میزان 2 قاشق غذاخوری به همراه یک لیوان آب، در کاهش تشنگی مؤثر است. مصرف دوغ و ماء الشعیر طبّی نیز تا حد زیادی تشنگی را کاهش می دهد. طرز تهیه ماءالشعیر طبّی: حدود 100 گرم جو پوست کنده، به همراه یک لیتر آب، پخته شود تا جو کاملاً نرم گردد، سپس آب به دست آمده را صاف کرده و بعد از سرد شدن، آن را به عنوان ماءالشعیر طبّی استفاده کنید (بهتر است از ماءالشعیر تازه استفاده کرده و از نگهداری آن به مدت طولانی پرهیز کنید).
• برای بیماران دیابتی، مصرف میوه به طور کامل، بسیار بهتر از خوردن آب میوه ها می باشد و از توصیه های مفید، خوردن خیار، سیب درختی، به، آلو، انار، عناب، بادام درختی می باشد.
• مصرف ماست به همراه گل سرخ یا تخم خرفه یا پودر سبوس گندم، برای بیماران دیابتی مفید است. استفاده از شیر گاو، پنیر تازه، دوغ نیز توصیه می شود.
• از توصیه های بسیار مفید برای بیماران دیابتی، استفاده از بوهای خوش از جمله بوی گل سرخ، گلاب، بوی سیب و به می باشد.
• حدود 7-6 ساعت استراحت نمائید (خواب شب بسیار بهتر از خواب روز است). از بیخوابی و کم خوابی پرهیز کنید (خواب کمتر از 6 ساعت نباشد) و در صورت داشتن مشکل کم¬خوابی، مصرف ماست، دوغ و کاهو را بیشتر کنید.
• پیاده روی آرام در هوای خنک، صبح زود یا شامگاه توصیه میشود. از ورزشهای سنگین همراه با خستگی، ضعف و تعریق زیاد پرهیز نمائید. هم چنین از ورزش کردن در حالت گرسنگی و با معده خالی پرهیز کنید.
• از ایجاد یبوست و خشکی مزاج گوارش جلوگیری شود. در صورت وجود یبوست، می¬توانید از توصیه های خوراکی ضد یبوست استفاده کنید، مانند:
- مصرف سوپ جو (به همراه آلو یا تمرهندی، اسفناج)، خورش کدو، خورش آلو اسفناج (در صورت تمایل، موقع صرف این غذاها میتوانید کمی روغن بادام شیرین اضافه کنید).
- می توانید در وعده های غذایی افطار و سحر، از زیتون کاملاً رسیده استفاده کنید ( از مصرف ترشی زیتون یا زیتون شور پرهیز شود).
- تخم اسفرزه (پسیلیوم) به میزان 2-1 قاشق چایخوری، به همراه یک لیوان آب ولرم، خیسانیده شده و میل گردد.
- مصرف انجیر، آلوبخارا، روغن زیتون، روغن بادام شیرین را می¬توانید بیشتر کنید.
- پودر سبوس گندم به میزان یک قاشق غذاخوری در یک فنجان آب جوش، به مدت 10-5 دقیقه بماند و سپس میل شود.
• توجه: در صورت صلاح¬دید پزشک معالج، می توانید مصرف داروهای ضد دیابت را در وقت سحر کاهش دهید.

مجید اصغری
متخصص طب سنتی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی قم (مرکز تحقیقات طب سنتی، دانشکده طب سنتی قم).
پژوهشگر طب سنتی و مدیر گروه تحقیقاتی دیابت (مرکز تحقیقات کارآزمایی بالینی طب سنتی دانشگاه شاهد، تهران).

* در صورت نیاز به اطلاعات بیشتر، می توانید مقاله علمی پژوهشی «بررسی و مقایسه بیماری ذیابیطس، در طب سنّتی ایران و بیماری دیابت، در طب کلاسیک» را دانلود نمائید.
                                                                                          فایل pdf مقاله1          فایل pdf مقاله2